Mục tiêu xây dựng NOXH được đặt ra trong chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 là sẽ đạt được khoảng 12,5 triệu m2 sàn, đáp ứng được nhu cầu của khoảng 80% sinh viên, học sinh các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp dạy nghề và khoảng 70% công nhân đang làm việc trong các khu công nghiệp có nhu cầu về nơi ở; giúp hỗ trợ cải thiện nhà ở cho khoảng 500.000 hộ gia đình (theo chuẩn nghèo mới) tại khu vực nông thôn. Tuy nhiên, nhiệm vụ phát triển hệ thống NOXH hiện mới chỉ đạt được khoảng 33%, theo thông tin từ Bộ Xây dựng.
Theo số liệu dự báo được Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS (Bộ Xây dựng) đưa ra, nhu cầu về vốn vay để mua NOXH đến năm 2020 là khoảng 18 nghìn tỷ đồng. Trong khi, nguồn vốn được Chính phủ bố trí trong giai đoạn 2018-2020 mới có khoảng trên 2.300 tỷ đồng. Vì vậy, theo đánh giá của các chuyên gia, chính sách về vốn vay mua NOXH đang gặp khá nhiều khó khăn.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, sẽ có khoảng hơn 1,7 triệu người dân tại các khu vực đô thị trên cả nước khó khăn về nhà ở đến năm 2020 và có tới 1,7 triệu công nhân có nhu cầu về nơi ở ổn định. Do đó, cần phải xây dựng khoảng 700 nghìn căn hộ thì mới đáp ứng được nhu cầu này.
Nguồn vốn bố trí cho thực hiện chương trình NOXH vẫn đang còn nhiều khó khăn
Trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách nhà nước đang khó khăn, cần làm thế nào để có thể cân đối được vốn cho NOXH? Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, một trong những giải pháp hữu hiệu để giải quyết khó khăn này chính là thu hút các nguồn lực xã hội hóa tham gia vào làm NOXH. Những chủ đầu tư được lựa chọn cần phải đảm bảo về năng lực tài chính, để có thể tự làm dự án, chứ không phải thu hút doanh nghiệp tư nhân nhưng vẫn phải chờ vào nguồn vốn Nhà nước. Trên thực tế, Nhà nước đã dành rất nhiều nguồn lực tài chính để phục vụ cho việc vay làm NOXH. Chính điều này đã dẫn đến tình trạng các chủ đầu tư “ỷ lại”, chờ vốn, làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
Về vấn đề này, Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP.HCM (HoREA) Lê Hoàng Châu cũng khẳng định: Nguồn vốn của Nhà nước gần như chưa bố trí đủ để thực hiện chính sách NOXH. Cũng vì chưa được tái cấp vốn ngân sách Nhà nước nên các ngân hàng thương mại được ngân hàng Nhà nước chỉ định cũng chưa thể tham gia thực hiện chính sách NOXH.
Dù Chính phủ đã đồng ý dành khoảng 1.260 tỷ đồng trong nguồn vốn 2 nghìn tỷ đồng được bổ sung thêm cho Ngân hàng Chính sách xã hội giai đoạn 2016-2020 để thực hiện chính sách NOXH, nhưng vì nhu cầu thực tế quá lớn nên đa số các đối tượng thụ hưởng NOXH vẫn chưa tiếp cận được với nguồn vốn vay ưu đãi. Vướng mắc trong việc tiếp cận vốn vay mua NOXH tại Ngân hàng Chính sách xã hội là do chủ đầu tư dự án thường lấy căn hộ NOXH để thế chấp ngân hàng trong khi Ngân hàng Chính sách xã hội chưa được phép cho chủ đầu tư dự án NOXH vay.
Từ thực tế trên, HoREA đã kiến nghị phương án bổ sung "Chương trình thực hiện chính sách nhà ở xã hội" vào Điều 7 Nghị quyết số 1023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về "Các chương trình mục tiêu" lên Quốc hội. Trong đó, bao gồm 21 danh mục được ưu tiên sử dụng vốn ngân sách đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và bố trí khoản chi ngân sách hàng năm cho chương trình thực hiện chính sách NOXH, tùy theo khả năng ngân sách, trước hết là năm 2019, từ đó, Chính phủ mới có căn cứ để triển khai.
Còn theo nhiều chuyên gia, cùng với việc thu hút các nguồn lực xã hội hóa để phục vụ cho chương trình phát triển NOXH, nên điều chỉnh một phần trong nguồn vốn xóa đói giảm nghèo, vốn xây dựng nông thôn mới... để chuyển sang làm vốn vay mua NOXH.
Cùng với đó, Chính phủ cũng có thể xem xét, bố trí nguồn vốn dự phòng để bù vào nguồn vốn đang còn thiếu cho phát triển NOXH đến năm 2020 là khoảng trên 15.700 tỷ đồng.
